Cyrk często kojarzy się z namiotem cyrkowym oraz niemożliwą do opanowania umiejętnością żonglowania. Jednak metody cyrkowe to także fantastyczna baza do pracy z grupami zróżnicowanymi ze względu na wiek, możliwości i potrzeby.
Rozwój pedagogiki cyrku
Pedagogika cyrku to metoda wspomagająca, która łączy umiejętności cyrkowe z wiedzą artystyczną oraz celami pedagogicznymi. Odwołuje się do zabawy, hobby, aktywności fizycznej oraz działań artystycznych. Jako metoda wykształciła się już na początku XX wieku, gdy popularność zdobywała pedagogika progresywna. Jednak w Europie, szczególnie w Niemczech i Francji, tzw. nowy cyrk spopularyzowano dopiero w latach 70. XX wieku. Starano się wtedy odejść od obecności zwierząt, zaś na pierwszy plan wysunięto formy teatralne.
Co ciekawe, już w 1917 roku w Stanach Zjednoczonych Edward Flanagan założył Boys Town, czyli miasteczko cyrkowe dla osieroconych dzieci. Dzięki swoim występom artystycznym ukazywały problem swojego ubóstwa, zbierając jednocześnie środki na utrzymanie.
W okresie powojennym cyrki młodzieżowe rozwijały się także prężnie w Europie. W Berlinie do dziś działa Cyrk Cabuwazi, który prowadzi zajęcia m.in. dla młodzieży i młodych bezrobotnych.
Pedagogika cyrku w Polsce
Do Polski pedagogika cyrku trafiła dopiero w latach 90. dzięki Marii Nowickiej, która w Centrum Animacji w Warszawie zaczęła prowadzić warsztaty i działania cyrkowe. Od 1999 r. organizowane były Ogólnopolskie Spotkania Cyrkowe w Brodnicy, podczas których grupy cyrku młodzieżowego z Polski spotykały i spotykają się by rozwijać swoje umiejętności.. W 2019 r. powstała Fundacja Sieć Pedagogiki Cyrku, która zrzesza ponad 30 edukatorów i animatorów z całej Polski, by wspólnie działać na rzecz pedagogiki cyrku i promować ją w naszym kraju. Jednym ze współzałożycieli i członków Sieci Pedagogiki Cyrku jest Fundacja Inside Out.
Dlaczego warto ćwiczyć umiejętności cyrkowe?
Zajęcia cyrkowe opierają się na fascynacji i wysokim zaangażowaniu dzięki niezwykłym rekwizytom i wykorzystywanym metodom. Nie każdy wie, że techniki cyrkowe rozwijają zarówno ciało, umysł, jak i kompetencje społeczne. Metody cyrkowe wpływają pozytywnie na wielokierunkowy rozwój, co podkreślają także założenia kinezjologii edukacyjnej, mówiącej wprost o znaczeniu ruchu dla efektywnego uczenia się. Do tej samej teorii odwoływała się w swej pracy Maria Montesorii, sądząc że zabawy ruchowe i wrażenia dotykowe pomagają w procesie nauki i myślenia.
Dzięki pedagogice cyrku rozwijamy wiele umiejętności: społecznych, ruchowym, motorycznych (motorykę małą i dużą). Kształtujemy koncentrację, równowagę oraz refleks. Szczególnie techniki żonglerskie rozwijają naszą koordynację wzrokowo-ruchową oraz tworzą nowe połączenia neuronalne w mózgu. Nauka żonglowania polecana jest seniorom z problemami z pamięcią, chorym na Alzheimera czy Parkinsona, oraz dzieciom z ADHD, dysleksją lub problemami sensorycznymi.
Warsztaty cyrkowe to nie tylko metoda pedagogiczna wykorzystywana w pracy codziennej w szkole, przedszkolu, czy świetlicy, ale także w pracy resocjalizacyjnej, animacyjnej i społecznej.
Do najbardziej popularnych rekwizytów cyrkowych, wykorzystywanych podczas warsztatów, zaliczyć można: chusteczki, piłeczki, maczugi, obręcze, talerzyki cyrkowe, flowersticki, slackline, rolla bolla. Ważną dyscypliną jest także akrobatyka, która rozwija u dzieci współpracę oraz uczy komunikacji.
Autorka tekstu: Dominika Knap
